Finans uzmanı Kerim Rota, Hazine garantili projelerle Cumhuriyet tarihi boyunca oluşan kamu dış borcunun 1,5 katı kadar döviz taahhüdüne girildiğini söyledi.
"Kamu-özel işbirliği (KÖİ)" veya "yap-işlet-devret (YİD" gibi isimler altında ihale edilen projelerin garanti bedellerinin hemen hepsi dolara endeksli.
Dolar, euro ve altın her 1 kuruş yükseldiğinde Hazine'nin borç yükü artıyor. Dolar garantili projelerde ise özellikle Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim (3'üncü köprü) dikkati çekiyor.
OSMANGAZİ KÖPRÜSÜ'NDE ARABA BAŞINA 35 DOLAR+KATMA DEĞER VERGİSİ
Nurol, Özaltın, Makyol, Astaldi, Yüksel ve Göçay Grubu’nun ortak olduğu Otoyol AŞ tarafından işletilen Osmangazi Köprüsü'nde yandaş firmalara hem dolar hem de araba geçiş garantisi verildi.
Şirket 22 yıl boyunca araba başına 35 dolar artı Katma Değer Vergisi (KDV) bedelle yıllık 14 milyon 600 bin adet araba geçiş garantisi aldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'a yandaş işadamları Mehmet Cengiz (sağdan 3'üncü), Nihat Özdemir (sağdan 2'nci), Mehmet Nazif Günal (sağ başta) ve Cemal Kalyoncu'ya 3'üncü havalimanında yıllık 100 milyon yolcu garantisi verildi. Yolcu sayısı 100 milyonun altında kaldığında her yolcu başına ücreti Hazine ödüyor. 2019 yılında Devlet Hava Meydanları İşletmesi'ne (DHMİ) 22,4 milyon euro (170 milyon TL) ek ödeme yapmıştı.
Otomobiller için köprüden geçiş bedeli 117,9 TL ile 297,9 TL olması gereken garanti bedelinin altında gibi görünse de aradaki fark da Hazine tarafından Otoyol AŞ'ye ödeniyor.
Fahiş fiyata sosyal medyada gelen itirazlar üzerine hükûmet böyle bir yöntemle fiyatı düşük gösterme yoluna gitti.
"DOLAR ARTINCA HAZİNE'NİN ÖDEYECEĞİ TUTAR KATLANDI"
Finans uzmanı Kerim Rota'ya göre yıllara yaygın şekilde Hazine, yap-işlet-devret modeli sebebiyle 75 milyar dolar tutarında taahhüt altına girdi.
Birgün gazetesine mülakat veren Rota’nın ifadeleri şu şekilde: "KÖİ projeleri ile, tüm Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca oluşan kamu dış borcunun 1,5 katı kadar döviz taahhüdüne girilmiş durumda. Bu taahhütlerin çok önemli kısmı da 2010- 2013 yılları arasında gerçekleşti."
"Döviz kurunun yüzde 5 kadar artması halinde yaklaşık 35 milyar lira ek maliyet oluşacak." diyen Rota, "Türkiye de kişi başına düşen milli gelir 12 bin dolar iken ve ileride 25 bin dolara çıkacağı projeksiyonları ile ihale edilen projeler, bugün geldiğimiz noktada kişi başı 8 bin dolar milli gelire sahip bir ekonomiye ağır yük yüklemekte."
YOL, KÖPRÜ VE HAVALİMANI DERKEN YANDAŞLAR İHYA EDİLDİ
KÖİ projeleriyle 75 milyar dolarlık taahhüdün altına girilmiş durumda. Bu projeler içinde aslan payı Karayolu projelerine ait.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre KÖİ projeleri aracılığıyla yapılan karayollarının yatırım bedeli 23,58 milyar dolar.
Karayollarını 19,08 milyar dolar ile havalimanları, 18,23 milyar dolar ile enerji ve 11,59 milyar dolar ile sağlık alanı takip ediyor.
Diğer projelerle beraber yatırım toplamı 75 milyar doları buluyor. Böylece dolar kuru arttıkça işletmeci firmalara ödenen tutarlar milyarlarca lira artıyor.
