Türkiye, taahhüdüne uydu, doğru adım attı Brüksel, askerî mahkemelerin yetkisini sınırlandıran Ceza Muhakemeleri Kanunu'ndaki değişikliğe destek verdi. Genişleme Komiseri Olli Rehn'in sözcüsü Krisztina Nagy, sivillerin silahlı kuvvetleri tam denetiminin Türkiye'nin üyelik sürecinin temel önceliklerinden biri olduğuna işaret ederek, yapılan değişiklik için 'doğru bir adım' nitelendirmesinde bulundu. AB'nin Türkiye'ye ilişkin yayımladığı bütün raporlarda asker-sivil ilişkilerine büyük yer ayrılıyor ve her raporda, Türkiye'deki asker-sivil ilişkilerinin AB standartlarına uygun olmadığına işaret ediliyor. 1998'den bu yana her yıl sonbahar aylarında Türkiye ilerleme raporunu yayımlayan AB Komisyonu, Ankara'ya sürekli asker-sivil ilişkilerini AB seviyesine getirme çağrısı yapıyor. Nagy, yapılan kanunî deği-şikliği not ettiklerini kaydetti. Komisyon'un yapılan kanunî değişikliği not ettiğine işaret eden Nagy, silahlı kuvvetlerin sivil otorite tarafından tam olarak denetlenmesinin Avrupa standartlarına ulaştırılmasının Katılım Ortaklığı Belgesi'nin önceliklerinden biri olduğunu vurguladı. Nagy, "Silahlı kuvvetlerin sivillerce tam denetimi Türkiye'nin AB üyeliğinin temel önceliklerinden biridir." dedi. 2008'de gözden geçirilen Türkiye'nin AB üyeliğinin yol haritası hüviyetindeki Katılım Ortaklığı Belgesi (KOB), askerî mahkemelerin yetkilerinin kısıtlanmasını "kısa vadeli öncelikler" arasında saymıştı. AB Konseyi'nin 18 Şubat 2008'de onayladığı KOB'da asker-sivil ilişkilerine yönelik talepler şöyle sıralanıyor: Silahlı kuvvetlerin sivillerce AB pratiklerine uygun bir şekilde denetlenmesi çabalarını kuvvetlendirin. Askerin siyasi meselelere müdahale etmesini engelleyin ve milli güvenlik siyasetinin şekillendirilmesi ve uygulanması dahil sivil yetkililerin güvenlik konularında tam denetimini sağlayın. Güvenlik konularının idaresinde hesap verebilirliği ve şeffaflığı sağlayacak adımlar atın. Askerî ve güvenlik konularında ve dış denetimi kapsayacak şekilde ilgili bütün harcamalarda tam Meclis denetimini temin edin. Askerî mahkemelerin yetkilerini askerî personelin askerî vazifelerini kapsayacak şekilde sınırlandırın. Yazılı açıklamasında KOB'a atıf yaparak, Türkiye'nin askerî mahkemelerin yetkilerinin askeri personelin askeri görevleriyle sınırlı olması gerektiğini vurgulayan Nagy, Komisyon'un asker-sivil ilişkilerini takip etmeye devam edeceğini ve ilerleme raporunda detayları ile değerlendireceğini kaydetti. YUNANİSTAN VE İSPANYA ÖRNEKLERİ Silahlı kuvvetlerin sivillerce denetimini üyeliğin önemli şartlarından biri haline getiren AB'nin bu konuda mühim tecrübeleri var. Askerî diktatörlüklerden çıkan İspanya, Yunanistan ve Portekiz'i de müzakere sürecinde asker-sivil ilişkilerinde sıkıştıran AB, her üç ülkeyi de silahlı kuvvetleri tam denetim altına aldıktan sonra üye kabul etti. 2005 yılının sonunda İspanya'nın 17 özerk bölgesinden en büyüğü Katalan Özerk Bölgesi aldığı bir kararla anayasada millet olarak anılmak istediğini açıkladı. İspanya Kara Kuvvetleri Komutani Jose Mena Aguado, Ocak 2006'da yaptığı bir açıklamada İspanya Anayasası'na göre ordunun devletin garantörü olduğunu ve özerk bölgelerin hükümranlık istemeleri durumunda müdahale edeceklerini açıkladı. Bu sözlerinin hemen ardından ev hapsine alınan General Aguado, ardından acilen emekliye sevk edildi. Dönemin İspanya Savunma Bakanı Jose Bono, General Aguado ile ilgili olarak "Demokrasilerde son sözün kışlalarda değil, seçim sandıklarında söylendiğine alışmalıyız." demişti. ZAMAN