Bir hortumlama çeşidi olarak 'Yolcu Garantisi'

İktidarın 10 yıl önce Yap-İşlet-Devlet projesi olarak ihale ettiği Ankara YHT garı için verilen yolcu garantisi devletin kasasına devasa zararlara sebep oluyor. Ankara YHT için bu yıl verilen yolcu garantisi yarısına bile ulaşılamadı.

SHABER3.COM

8 milyon yolcu garantisi verilen YHT'de yolcu sayısı ortaya çıktı!

Cengiz Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Cengiz’in geçtiğimiz günlerde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan sadece Kuzey Marmara Otoyolu ve İstanbul Havalimanı’nın ihalesi aldığı iddia etti. Çiğdem Toker, Sözcü’deki köşesinde Cengiz’in 10 yıl önce Yap-İşlet-Devret ile ihale edilen Ankara YHT garı ortaklığında olduğunu hatırlattı.

KAMUYA BEDELİ MİLYONLARCA DOLAR

Toker, Ankara YHT için verilen yolcu garantisinin 8 milyon olduğuna dikkati çekti. CHP Zonguldak Milletvekilinin geçen yıl gerçekleşen yolcu sayısının 1 milyon 93 bin 790 olduğunu daha önce açıkladığını hatırlatan Toker, “Bu kadar büyük bir sapmanın kamuya bedeli milyonlarca dolar” diyerek uyardı.

“Kamuoyuna açıklanmayan sözleşmeye göre, TCDD garanti ettiği yolcu sayısının altında kalan sayıya karşılık gelen tutarı her yılın mayıs ayında (yani bu ay) şirkete aktaracak. TCMB döviz satış kuru karşılığından TL olarak. Ankara YHT hizmete açıldığında 1 dolar 3 TL’nin biraz üzerindeydi. Şimdi beş katı. 15 TL’ye yakın” diyen Toker, şunları kaydetti:

“Dolayısıyla Mehmet Cengiz’in Kuzey Marmara Otoyolu ile İstanbul Havalimanı’nı sayarak ‘Başka yok’ dediği YİD projeleri arasında Ankara YHT Garı da yer alıyor. Ve kamu kaynaklarından, içinde bulunduğumuz mayıs ayında, gara gelmeyen yolcular için kendilerine dolar üzerinden garanti ödenecek.”


Erdoğan'ın 'Devlet garantili proje' kılıflı sistematik yolsuzlukları bütçeyi rehin aldı

Hükümetten asgari ücret ve emekli ikramiyelerine zam için bütçe çıkmadı. Kamu kaynaklarının nereye aktarılacağının iktidarın tercihi olduğunu belirten iktisatçılar, "Kaynaklar verimsiz projelere gidiyor" diyor.

DW'nin haberine göre, Türkiye'de, hızlı artan enflasyon ve pahalılık son dönemde maaş ve gelirleri eritti. Ancak hükümet asgari ücret artışına kapıyı kapatmanın yanı sıra emeklilerin bayram ikramiyesine de enflasyon zammı yapmadı.

Nedeni ise ödenecek enflasyon farkına bütçeden kaynak ayrılamaması.

Peki bu kaynak gerçekten bulunamaz mı?

İktisatçılar kamu özel iş birliği projelerine verilen garantilere dikkat çekiyor. Buna göre kamu kaynaklarının nereye aktarılacağı bir tercih meselesi. İktidarın bu noktadaki tercihi ise "verimsiz" projelerden yana.

Türkiye'de kamu özel iş birliği projelerine verilen garantiler önemli tartışma konularından biri.

Toplam yük 153 milyar dolar

Şehir merkezinden uzak hastaneler, yeterli sayıda yolcunun kullanmadığı havalimanları, araç sayısı öngörülenden oldukça az olan köprü ve otoyollar…

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı'na (TEPAV) göre hükümet, havalimanı projelerine 7,3 milyar, otoyol ve köprü projelerine 32,1 milyar, şehir hastanelerine 78,2 milyar, Akkuyu Nükleer Santrali için ise 35 milyar dolarlık gelir garantisi sağlamış durumda. Kamu özel iş birliği projelerine verilen gelir garantilerinin bütçede oluşturduğu toplam yük yaklaşık 153 milyar dolar.

Osmangazi Köprüsü'nde 40 bin, Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde 135 bin, Çanakkale Köprüsü'nde 45 bin araç geçiş garantisi bulunuyor.

DW Türkçe'ye konuşan Devlet Planlama Teşkilatı eski uzmanı Prof. Dr. Uğur Emek, yapılan köprü ve otoyollarda gerçekleşen gelirlerin garanti edilenin altında kaldığına işaret ediyor: "Bu yolların, köprülerin kullanılmadığını görüyoruz. Çünkü yanı başında bedava devlet yolu var."

Sayıştay'ın tespitlerine göre, 2020 yılında Avrasya Tüneli için 25 milyon 376 bin 878 araç geçiş garantisi verilmişti. Ancak geçen araç sayısı 12 milyon 609 bin 103'te kaldı. Devletin kasasından tüneli işleten şirkete 456 milyon 310 bin TL ödeme yapıldı.

"Test yapılsa ödenemeyeceği görülürdü"

Uğur Emek, Osmangazi Köprüsü'nün ücretinin yapılan sözleşmeye göre 668 lira olduğunu söylüyor. Köprüden geçişi teşvik etmek için ücretin 184,5 liraya düşürüldüğünü ifade eden Emek, aradaki 483,5 liralık farkın bütçeden karşılandığını belirtiyor.

Emek, "Asgari ücretin 4 bin 250 lira olduğu bir ülkede İstanbul'dan çıkıp Gebze'ye İzmir, Bursa, Orhangazi, Balıkesir, Savaştepe'ye, İzmir'e gittiğiniz zaman o projede 1065 lira tek yönlü ödeme yapmanız gerekiyor sözleşmeye göre. Geri dönüşte 1065 daha yapacaksınız. Size yapar mı 2130 lira. Zamanla gördük ki bu ödenemez. Test yapılmış olsaydı ödenemeyeceğini önceden görecektik" diyor.

Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu mart sonunda hükümetin günlük 45 bin araç geçiş garantisi verdiği Çanakkale Köprüsü'nden bir günde 6 bin araç geçtiğini açıkladı. Prof. Emek, Çanakkale Köprüsü için de sözleşmede belirlenen 285 liralık geçiş ücretinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 200 lira olarak açıklandığını hatırlatıyor. Buradan da geçiş başına 85 lira devletin kasasından ödeniyor.

Fazladan 750 milyon euro ödendi

Karayolları Genel Müdürlüğü'nün bütçesinin yüzde 65'inin garanti ödemelerine ayrıldığına işaret eden Uğur Emek, Çanakkale Köprüsü ile ilgili ise önemli bir detaya dikkat çekiyor.

Emek, köprüyü 2023 metre yapmak için fazladan 513 metre uzatıldığını söylüyor: "Çanakkale köprüsünü yapmak 1960 yılından beri bu işletmecinin hayaliymiş. Ama onun hayalindeki proje, ki bunu yurt dışı kongrelerde falan sunmuşlar, 1510 metreymiş. Niye 2023 metre yapıyorsunuz? Cumhuriyet'in 100'üncü yılına denk geliyor, ne olacak öyle yapılsa diyorlar. Efendim o 1510 metreyle 2023 metreyi karşılaştığımızda arada yüzde 25 fark var. Köprünün maliyeti 3 milyar euro diyorsunuz. O zaman 750 milyon euroyu biz gösteriş için sokağa atmışız."

"Çanakkale Köprüsü'nün bana ne faydası var?"

Bir projenin ulusal ekonomiye faydası varsa bu projeye ilişkin kaynağın vergi mükelleflerinden sağlanabileceğini vurgulayan Emek, "Sosyal kapital için eğitimli insana ihtiyacımız var. O zaman Türkiye'deki eğitim sisteminin finansmanını biz karşılayacağız. Sağlıklı insana ihtiyacımız var mı? Buna kimse itiraz edemeyecek. Hep beraber 84 milyon bunu ödeyeceğiz. Bunu adalet için de sayabilirim, güvenlik için de. Çanakkale Köprüsü'nün bana ne faydası var? Birisi bana söylesin. Ben niye ödüyorum?" diye konuşuyor.

Havalimanlarına verilen garantiler

Köprü ve otoyolların yanı sıra havalimanlarında da uçuş garantilerine ulaşılamaması nedeniyle; şirketlere 2015'te 42, 2016'da 47.4, 2017'de 60, 2018'de 65, 2019'da 133, 2020'de 172 milyon dolar garanti ödemesi yapıldı.

Kütahya, Afyon ve Uşak illerine hizmet vermek üzere 2012'de açılan Zafer Havalimanı da zarar etmeye devam ediyor. CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'

<< Önceki Haber Bir hortumlama çeşidi olarak 'Yolcu Garantisi' Sonraki Haber >>
ÖNE ÇIKAN HABERLER